TECRÜBE ÖRNEKLEME METODU (TÖM) TEKNOLOJİLERİ / TEKNOLOJİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

09 Şubat 2023

Psikoloji ve psikiyatri alanında yapılan çalışmalar çoğunlukla öz-bildirim ölçekleri gibi geleneksel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılmaktadır. Bu yöntemler kişinin kendi içsel yaşantılarını fark edebilme becerisine ve bu yaşantıları paylaşmakla ilgili gönüllüğüne dayanır ve genelde belli bir zaman dilimine yönelik sorulardan oluşur. Cevaplama ve hatırlama yanlılıklarına duyarlı olan bu geleneksel yöntemlerin psikolojik süreçlerdeki dalgalanmaları ve bu süreçler arasındaki zamansal ilişkileri tespit edememesi de bir problem olarak karşımıza çıkabilmektedir. Nitekim bu yöntemler grup düzeyinde analizlere imkân tanırken, psikolojik süreçlerin kişi düzeyindeki değişkenliğini çoğunlukla göz ardı etmektedir. Ancak psikolojik süreçler bireyden bireye ve zamana göre değişen bir yapıya sahiptir. Değişkenler arasındaki zamansal ilişkileri tespit etmeye ve manipülasyona imkân tanıyan deneysel çalışmalar ise laboratuvar koşullarında gerçekleştiğinden elde edilen bulguların genellenebilirliği düşüktür. Dolayısıyla psikolojik süreçleri değerlendirebilecek ekolojik geçerliliği yüksek ve kişi düzeyinde farklılaşan etkileri göz önünde bulundurabilecek ölçüm araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilen Tecrübe Örnekleme Metodu (TÖM), kişilerin günlük yaşamları içerisinde deneyimledikleri duygu, düşünce, bedensel belirti gibi içsel yaşantıları, semptomları ve bağlamsal faktörleri değerlendirmeyi amaçlayan ve katılımcıların belli zamanlarda mevcut deneyimlerini bildirmelerini gerektiren yapılandırılmış yoğun bir veri toplama tekniğidir. Gelişen teknolojiyle birlikte mobil uygulamalar aracılığıyla kolaylıkla veri toplanabilirken, giyilebilir cihazlar aracılığıyla eş zamanlı fizyolojik ölçümler de yapılabilmesi son derece kapsamlı bir değerlendirmeye imkân tanır. Hem araştırmacılar hem de klinisyenler tarafından kullanılabilen bu yöntemin kullanımı, kişiselleştirilmiş tıbbın ve tedavinin öneminin artmasıyla birlikte son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır.
Ruh sağlığı alanında TÖM kullanımı; semptomların günlük hayatta nasıl ortaya çıktığını ve zaman içinde nasıl değiştiğini anlamak, duyguların dinamik yapısını takip etmek, psikopatolojinin içsel ve durumsal etkenlerini belirlemek, birey-çevre etkileşimini ve sosyal etkileşimleri incelemek, tedaviyi değerlendirmek gibi hususlarda avantaj sağlamakta ve tedaviyi klinik ortamdan gerçek hayata aktarabilecek yeni müdahalelerin de önünü açmaktadır. Biz de bu avantajları doğrultusunda insan davranışlarını ve dolayısıyla insanı anlamamıza katkı sağlayacağını düşündüğümüz bu yöntemi kullanmayı, geliştirmeyi ve ülkemizdeki  kullanımını yaygınlaştırmayı hedefliyoruz.